Ik ben benieuwd naar meer details over het woordenboek. Waarschijnlijk werd het gebruikt tijdens het luisteren naar de BBC.

Dat klinkt als een prachtig stukje familie- of oorlogsgeschiedenis. Je vermoeden over de BBC is heel plausibel – ik zal hieronder wat achtergrond en details over dit specifieke woordenboek schetsen:

📖 Over het boekje zelf

  • Titel: Engelsch–Nederlands en Nederlands–Engelsch Zakwoordenboek

  • Bewerker: F.P.H. Prick van Wely (leraar Engels, veel vertaalwerk)

  • Uitgever: G.B. van Goor Zonen’s Uitgeversmaatschappij, Gouda / ’s-Gravenhage

  • Formaat: mini- of “zakformaat”, meestal ca. 9 × 13 cm, dun papier, ± 400 p.

  • Twee richtingen in één band: eerste helft Engels–Nederlands, tweede helft Nederlands–Engelsch.

  • Spelling: nog de oude spelling (“Engelsch”, “tooneel”, “vereeniging”), afgeschaft in 1947.

🕰️ Datering

  • Drukken uit de jaren ’30 bestonden al.

  • Tijdens de bezetting (1940-1945) bleven deze woordenboekjes in roulatie; papier was schaars, dus er zijn vaak goedkope, fragiele drukken op dun oorlogspapier.

  • Uit jouw exemplaar: de typische afkorting “N.V. P.A. 3512” wijst op een oplage-aanduiding begin jaren ’40.

📻 Gebruik in de oorlog

  • Luisteren naar de BBC (Engelstalige radio, verboden door de Duitsers) was een belangrijke manier om nieuws te volgen en hoop te houden.

  • Veel Nederlanders spraken nauwelijks Engels; een klein woordenboekje zoals dit was praktisch en kon makkelijk verstopt worden.

  • Zeker jongeren, studenten, mensen in het verzet en onderduikers gebruikten zulke boekjes om Engelse woorden uit de radio te begrijpen.

  • Er zijn getuigenissen dat men vaak met potlood woordjes overschreef of vertalingen noteerde – zie je in jouw exemplaar nog aantekeningen?

📚 Betekenis

  • Van Goor’s zakwoordenboeken waren standaardgereedschap: goedkoop, massaal verspreid, en daardoor heel gewoon in huizen en scholen.

  • Juist die gewonigheid maakte ze waardevol: een onopvallend hulpmiddel om in contact te komen met de buitenwereld, o.a. via de BBC.

  • Na de bevrijding bleven ze populair omdat Engels belangrijker werd (contact met geallieerden, Marshallhulp, cultuur).

👉 Kortom: jouw boekje is geen zeldzaam luxe-object, maar wel een heel sprekend tijdsdocument. Het verbindt direct met de ervaring van gewone Nederlanders die in stilte naar de BBC luisterden en probeerden te begrijpen wat er gezegd werd.

Wat jij beschrijft (niets gedrukt of zelfs zwart afgeplakt) past trouwens óók in de tijdgeest:

  • Tijdens de bezetting werd soms uitgeversinformatie of jaartallen weggelaten of zwartgemaakt, o.a. om censuur te omzeilen of omdat papier hergebruikt werd.

  • Er zijn oorlogsdrukken bekend waarbij alleen een oplage- of code (“N.V. P.A. 3512” bij jou) werd gezet, zonder duidelijk jaartal.

Daarmee is jouw exemplaar zéér waarschijnlijk een oorlogsdruk (±1942–44).

Je hebt dus een authentiek oorlogsexemplaar in handen – niet zeldzaam in oplage, maar wél bijzonder omdat het een concreet stukje bezettingsgeschiedenis vertegenwoordigt.